Βlogs & Τύπος | Όταν ο μαθητής ξεπέρασε τον δάσκαλο (σε αθλιότητα)

Μία πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με ένα παλιό συνάδελφο δημοσιογράφο στο facebook, κατέληξε στην επεξεργασία -στο πλαίσιο της σχετικής συζήτησης- της σχέσης των blogs με τις εφημερίδες. Πρόκειται για μία σχέση πολυσυζητημένη, στην οποία συνήθως ανακυκλώνεται μία σειρά από παρεξηγήσεις.

Η συζήτηση μας με τον Γιάννη Γ. συνέπεσε με τη περίοδο που σκεπτόμουν να γράψω ένα ανάλογο σχόλιο, εδώ, στο blog μου, εξαιτίας άλλης αφορμής. Μετά από πρόσφατη απεργία των ΜΜΕ διαπιστώθηκε από πολλούς αρθρογράφους -λαμβάνοντας μορφή αιτίασης- ότι η κίνηση στη “blogόσφαιρα” τις ημέρες των απεργιών των ΜΜΕ μειώνεται κάθετα, αφού τα blogs αναμασούν τις πληροφορίες των εφημερίδων και δεν παράγουν είδηση. Μπήκα λοιπόν στον πειρασμό να απαντήσω στην αιτίαση, ως επαγγελματίας που ανδρώθηκε στις εφημερίδες και που λυπάμαι για το κατάντημα τους. Διότι συμφωνώ στη διαπίστωση βεβαίως τόσο ότι τα blogs δεν παράγουν πρωτογενή πληροφορία (άλλωστε, δεν είναι αυτή η δουλειά τους!) όσο και στο γενικότερο πλαίσιο της διαπίστωσης. Ναι, τα blogs και οι εφημερίδες έχουν μιά μεγάλη διαφορά, αλλά δυστυχώς αυτή δεν είναι μονάχα το ποιος παράγει πρωτογενώς πληροφορία: είναι το ποιος έχει αναγνώστες και ποιος όχι. Και δυστυχώς, η απάντηση σε αυτό είναι υπέρ των blogs...

Στην ενδιαφέρουσα συζήτηση μας λοιπόν με τον συνάδελφο, αρχικά, διαφωνήσαμε, όταν ισχυρίστηκα πως οι πρώτοι διδάξαντες όλων αυτών για τα οποία κατηγορούν οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι τα "ειδησεογραφικά" blogs είναι οι ίδιες οι εφημερίδες, πολύ δε περισσότερο, ότι αυτά ακριβώς τα στοιχεία που ανέδειξαν τα “εμετικά” όπως τα χαρακτήρισε ο συνάδελφος blogs είναι τα στοιχεία που έριξαν στα τάρταρα (της προτίμησης και ακολούθως της κυκλοφορίας) τις εφημερίδες!

Στα τέλη της δεκαετίας του '90 και αρχές 2000 μιλούσαμε για “μετατηλεοπτικό Τύπο”, με την έννοια ότι η τηλεόραση προηγείτο στη “παραγωγή” της είδησης, οριοθετούσε την επικαιρότητα εξαιτίας της αμεσότητας των ροών ειδήσεων, και το υπό έκδοση φύλλο της εφημερίδας της επόμενης μέρας αναμασούσε κατά το δοκούν την είδηση, και συχνά στα στενά πλαίσια που είχε θέση η τηλεόραση, αλλοιώνοντας τις πραγματικές διαστάσεις της ειδησεογραφίας, παρατηρώντας την μέσα από τον παραμορφωτικό φακό της τηλεοπτικής διαμεσολάβησης. Μήπως σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά; Μήπως πλέον δικαιούμαστε να μιλάμε για μετατηλεοπτικά blogs, καθώς ο Τύπος δε είναι σε θέση να αναπαράγει την αθλιότητα της τηλεόρασης πια, αλλά ακόμη κι αν μπορούσε, θα δυσκολευόταν να βρει κοινό, καθώς αυτό, συστηματικά, δεν διαβάζει;

Πως διαφέρει όμως ο Τύπος, εκτός από το γεγονός ότι ενυπογράφως οι συντάκτες δεν μπορούν να γράφουν ως ειδήσεις τα ακραία σενάρια συνομωσιολογικής αθλιότητας και κακοήθειας που αναπαράγονται στο web; Διαφέρει μήπως στα σχόλια; Διότι εκεί συναντά κανείς μεγάλη σύμπτωση απόψεων μεταξύ του conspiracy nation και των αρθρογράφων γνώμης. Διαφοροποιείται μήπως στην αμετροέπεια ή στον λαϊκισμό; Ή μήπως διαφέρει στον "έλεγχο της αξιοπιστίας των πηγών"; Στη μετάφραση / παράφραση / ευθεία αντιγραφή από Ξένα Μέσα και τη κακή μετάφραση & απόδοση στα ελληνικά ίσως; Στη μη αναπαραγωγή ανεξέλεγκτων στοιχείων από μη ελεγμένες πηγές; Στην "ολοκληρωμένη άποψη” που έχει κάποιος όταν διαβάσει μία έρευνα, ένα αφιέρωμα, ένα θέμα που -υποτίθεται- δίνει απαντήσεις; Στις ορθολογικές αναλύσεις που αποφεύγουν τα λογικά άλματα; Ή στο αναμάσημα Δελτίων Τύπου copy/paste; 

Ναι, διαφέρει σε κάποια από αυτά, που & που, και κατά περίπτωση (αρθρογράφου, και σπανιότερα Μέσου). Ναι, η αυτο-αποκαλούμενη "ειδησεογραφική" blogόσφαιρα είναι σε άθλια χάλια, και δεν υπάρχει κάτι που μπορεί να διαβάσει κάποιος μέσα σ' αυτό τον ορυμαγδό, αλλά δε νομίζω ότι ο Τύπος είναι σε πραγματικά καλύτερη κατάσταση. Μάλιστα, νομίζω ότι ο Τύπος περιήλθε στη σημερινή του κατάσταση, πριν την “Άνοιξη των blogs”.

Τέσσερις βασικές διαφορές Τύπου – "ειδησεογραφικών" blogs διακρίνω:

(1) υπάρχει μικρή πρόσβαση και κανένα ενδιαφέρον για ανεύρεση & έλεγχο πρωτογενών πηγών

(2) αναπαράγονται -υπό τη κάλυψη της ανωνυμίας- πρόδηλα συκοφαντικοί ισχυρισμοί και ακραία σενάρια, που κανείς δεν θα προσυπέγραφε δημόσια, υπό τον φόβο νομικών συνεπειών

(3) Ο λόγος είναι τραγικό θύμα της διάχυτης αγραμματοσύνης των νεοελλήνων

(4) Η διακινούμενη πληροφορία είναι μηδαμινή, διότι προβάλλονται ως πληροφορία τα σχόλια και οι οπτικές γωνίες κάποιων, όπως συχνά συμβαίνει και στα επαγγελματικά Media, με τη διαφορά ότι στη blogόσφαιρα εξαιτίας της ανωνυμίας, ο αναπαράγων αυτές τις απόψεις δεν κινδυνεύει να στιγματιστεί.

Καθημερινά -από το 2006 και εξής- ρίχνω μια ματιά σε 100+ Μέσα, ελληνικά & ξένα, blogs, e-zines, sites, portals, κλπ. με τη χρήση Google reader & RSS. Δε θα διάβαζα ποτέ blog για πρωτογενή πληροφορία, εκτός από ελάχιστες και πολύ εξεζητημένες περιπτώσεις, πάντοτε ξένων blogs και πάντα σε θέματα ειδικού ενδιαφέροντος.

Παρόλα αυτά νομίζω ότι τα "ειδησεογραφικά" blogs, όπως και τα άλλα, αυτά του "κοινωνικού σχολιασμού copy/paste" που αντιγράφουν τα Δελτία Τύπου των κομμάτων της ήσσονος αντιπολίτευσης, τις "ανακοινώσεις" της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, τις κραυγές των αναρχοκαμένων, τις πομφόλυγες των πατριδοκάπηλων, τα videos του αμερικανού ακροδεξιού πολιτευτή των ρεπουμπλικάνων Alex Jones, τις κραυγές του υποβολιμιαίου Max Keiser, κλπ., μου θυμίζουν έντονα τον ορισμό της πολιτικής γελοιογραφίας: το σκίτσο μεγενθύνει υπαρκτά χαρακτηριστικά της πολιτικής φιγούρας, εξωτερικά και “εσωτερικά”, προκειμένου να τη σατυρίσει. Τα blogs εκμεταλλεύτηκαν τις πρακτικές που απαξίωσαν τις εφημερίδες, προκειμένου να προσελκύσουν κοινό, χωρίς τα “βαρίδια” του Τύπου. Το σχόλιο έγινε είδηση, η υποψία βεβαιότητα, και η τρίχα τριχιά, ενισχυμένη από την ανωνυμία και την απέγδυση από νομικές συνέπειες. Σε ποια από αυτά τα “πεδία τιμής”, οι εφημερίδες δεν πρωτοστάτησαν, έστω και σε περιορισμένο βαθμό;