Η γενιά μου ευδόκησε να ζήσει έστω και κατά μικρό μέρος -ήμασταν παιδιά τότε- την δεκαετία του '80, αυτό το kitsch χωνευτήρι της "Αλλαγής" που διαμόρφωσε ό,τι ακολούθησε. Ως εκ τούτου συνομιλήκοι μου στα 30φεύγα μας, θα πρέπει να θυμάστε τους καιρούς που οι περισσότερες εταιρείες του ιδιωτικού τομέα έκλειναν υποχρεωτικά όλον τον Αύγουστο (ελάχιστες δημόσιες "εταιρείες" ή δημόσιοι οργανισμοί υπήρχαν τουλάχιστον μέχρι τα μέσα της δεκαετίας, που ο πατήρ Παπανδρέου "εθνικοποίησε" το σύμπαν, καταχρεώνοντας το Δημόσιο και προκαλώντας το 1/3 του σημερινού χρέους μέσα σε 4 χρόνια), το Σάββατο ήταν κάτι σαν ημιαργία για όλους, ακόμα και τους μαθητές, και, βέβαια, όλοι οι Αθηνάιοι έφευγαν τότε (και "όταν λέμε όλοι, εννοούμε όλοι", που λέει και η Wind).
Πριν μερικά χρόνια, συνάδελφος και φίλος δημοσιογράφος είχε κάνει μια ενδιαφέρουσα άσκηση: είχε αντιστοιχίσει τιμαριθμικά και νομισματικά το κόστος των διακοπών μιάς καλοστεκούμενης οικονομικά μεσοαστικής 4μελούς οικογένειας (της δικής μου!), με ενοικίαση ενός επιπλωμένου διαμερίσματος στο Λουτράκι της Κορινθίας για τη σεζόν (τρίμηνο Ιουνίου, Ιουλίου & Αυγούστου), μαζί με φαγητά (έξω και μαγείρεμα) και μετακινήσεις (Αθήνα - Λουτράκι - Αθήνα). Λαμβάνοντας υπόψη - το ξαναλέω- τις τιμαριθμικές αλλαγές και προσαρμογές πριν και μετά την είσοδο μας στην ευρωζώνη, είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι πληρώναμε 1500 ευρώ περίπου, ενώ, σήμερα (το 2010 που έγινε ο υπολογισμός) τέτοιες διακοπές θα κόστιζαν -στην καλύτερη περίπτωση- 6000 ευρώ.
Ας ξαναγυρίσουμε στο ένδοξο '80. Τω καιρώ εκείνω -λοιπόν- πολλοί άνθρωποι δεν έφευγαν διακοπές. Απλά πήγαιναν στα χωριά τους για καλοκαιρινές δουλειές, έμεναν σπίτι τους, έφευγαν μονάχα τον Αύγουστο. Οποιος είχε σπίτι φιλοξενούσε τους φίλους του, τους συγγενείς, κλπ. Πολλοί έκαναν διακοπές σε ξενοδοχείο, αλλά οι περισσότεροι σε πανσιόν, ενοικιαζόμενα δωμάτια, κ.α. διευκολύνσεις, ή απλά πήγαιναν διακοπές στα εξοχικά φίλων και συγγενών, όταν εκείνοι δεν τα χρησιμοποιούσαν. Το κάμπινγκ υπήρχε, αλλά όχι οργανωμένο και οι campers αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό (και συχνότερα με καραμπίνες, τσοπανόσκυλα, κι αξίνες) ως διαφθορείς, ναρκωμανείς, και γραφικοί. Όσοι δεν είχαν λεφτά, ή είχαν πολύ λίγα, δεν πήγαιναν διακοπές. Οχι "φέτος", αλλά μονίμως. Στην καλύτερη, στέλναν τα παιδιά τους μέσω των προσκόπων ή της Εκκλησίας σε κατασκηνώσεις. Όσοι "δεν είχαν να φάνε" δεν ήξεραν τι είναι διακοπές. Καμιά φορά, αναβίωναν το πολύ συνηθοισμένο στην δεκαετία του '70 "στην παραλία με καμιόνι/φορτηγό", που συνήθως καπάρωναν 3-4 οικογένειες μιας γειτονιάς και πήγαιναν μικρές εκδρομές, κι αυτές, 2-3 κάθε καλοκαίρι.
Όλα αυτά τα αναλογιζόμουν καθώς πήγαινα από το σπίτι μου στην γκαλερί που εργάζομαι σήμερα το πρωί. Είναι 20' δρόμος, όλο κατηφοριά από την Ανω Πόλη στον Λευκό Πύργο, και, έτσι, είχα τον χρόνο να σκεφτώ τόσα κι άλλα τόσα. Η αφορμή ήταν σχόλιο του φίλου Γιώργου Χριστόπουλου που αντηχούσε μέσα στο μυαλό μου "Απο τη μία δεν έχει λεφτά ο κόσμος ούτε για εισιτήριο τραμ, όπως μαθαίνω, και από την άλλη όλοι είναι σε ένα καράβι με προορισμό κάποιο νησί... περίεργα πράγματα...". Είναι πραγματικά απίθανο πόσους φίλους και γνωστούς έχω που (νομίζουν ότι) δεν έχουν να φάνε, αλλά θα περάσουν 10 - 20 μέρες σε κάποιο νησί ή "διακοπικό" προορισμό, όπου παντοτε βρήκαν μια "εκπληκτική ευκαιρία" με "μόνο 40 ευρώ την μέρα διαμονή το άτομο", σε κάποιο νησί συνήθως, όπου θα πάνε με "πολύ φτηνά εισητήρια" που βρήκαν "ψάχνωντας στο internet για ευκαιρίες", γιατί -τώρα με την κρίση- "δεν έχουμε να φάμε καλά -καλά".
Στα παιδικά μου χρόνια η μητέρα μου έλεγε συχνά ένα ανέκδοτο, που αποδιδόταν στους μαθητές ενός οικοτροφείου για πλουσιόπαιδα στην Ελβετία. Ο δάσκαλος ζήτησε από τα παιδιά να γράψουν μία έκθεση για μια πολύ φτωχή οικογένεια και πως φαντάζονται την ζωή της. Η έκθεση ενός από τα πιτσιρίκια ήταν ξεχωριστή. Εγραφε, γι αυτή την πάρα πολύ φτωχή οικογένεια που ήταν τόσο φτωχή ώστε ο μάγειρας της ήταν πολύ φτωχός, ο κηπουρός της ήταν φτωχός, ο μασέρ τους ακόμα πιο φτωχός. Ο συντηρητής της πισίνας τους μάλιστα ήταν ο πιο φτωχός από όλους: δεν είχε ούτε καν δικό του σωφέρ και έπρεπε να παίρνει ταξί.
Αν δεν έχετε λεφτά ούτε για εισιτήριο τραμ, νιώθετε πολύ φτωχός, πεινάτε, ή ό,τι ανάλογο, και προγραμματίζετε διακοπές με "πολύ μεγάλες ευκαιρίες" που βρήκατε ψάχνοντας στο ιντερνετ ή οπουδήποτε αλλού, ξανασκεφτείτε το: μάλλον έχετε πιο περιορισμένα οικονομικά από αυτά που είχατε παλιότερα, ίσως πρέπει να ξεπληρώσετε και 5-6 πιστωτικές και προσωπικά δάνεια, και, τώρα που πραγματικά δεν βγάζετε τόσα χρήματα όσα την εποχή που αξιοποιούσατε την "πιστωτική επέκταση", όπως και εκατομύρια άλλοι συμπολίτες μας που το 2011 χρωστούσαν στις τράπεζες πλέον των 26 δισ. ευρώ.
Αλλά, πιστέψτε με, δεν πεινάτε. Διότι, αν πεινούσατε, δεν θα βρίσκατε μια προσφορά στο internet, δεν θα θεωρούσατε ότι 30 ευρώ την ημέρα μονάχα για την διαμονή κατ' άτομο, ακτοπλοϊκά εισητήρια των 40, 50, και 60 ευρώ που είναι "ευκαιρία" επειδή είχατε συνηθίσει να φεύγετε ΠαρασκευοΣαββατοΚύριακα με εισητήρια των νωχελικών "high speed" (που -εντελώς συμπτωματικά- ποτέ δεν προσέξατε καν ότι απλά χρειάζονται μόλις κατά 20% λιγότερο χρόνο για να φτάσουν στον προορισμό τους, ενώ κοστίζουν μιάμισυ φορά όσο τα ακριβά ακτοπλοϊκά εισητήρια), και, τέλος, δεν θα εξοικονομούσατε χρήματα μη πληρώνοντας εισητήριο ούτε για το τραμ για να πάτε διακοπές! Θα τα βγάζατε πέρα με στερήσεις και η αγωνία σας για το αν θα είστε σε θέση να πληρώσετε τους σωρευμένους λογαριασμούς σας δεν θα σας άφηνε να κοιμηθείτε το βράδυ. Δυστυχώς, δεν θα είχατε internet, γιατί θα σας το είχαν κόψει μαζί με το τηλέφωνο που αδυνατούσατε να πληρώσετε τον περασμένο μήνα, ή, που το κόψατε επειδή χρειαζόσασταν τα χρήματα για να έχετε να φάτε. Με τα 600 ευρώ που προγραμματίζετε να πάτε τις φτηνές διακοπές σας θα πληρώνατε 2 νοίκια για το σπίτι σας, το πετρέλαιο των κρύων μηνών, ή 1-2 φουσκωμένους λογαριασμούς της ΔΕΗ. Ίσως μάλιστα ξεπληρώνατε ένα μέρος των χρεών σας προς τις τράπεζες, ή, έναν φίλο που σας δάνεισε. Επίσης, ίσως να μην σας φαινόταν τόσο τραγικό που δεν θα κάνετε διακοπές εφέτος: τι τυχερός που είστε που βρήκατε δουλειά καλοκαιρινή και θα ΄βγάλετε λίγα χρήματα...
Στα μέσα του χειμώνα και εν όψει πτώσευσης, στάσης πληρωμών, επιστροφής στην δραχμή, άκουσα από πολλούς φίλους και γνωστούς για τις ρεφενέ διακοπές που θα κάναμε στο πατρικό σπίτι του ενός, στο εξοχικό του άλλου, με ελεύθερο κάμπινγκ "όπως παλιά", κι άλλες θαυμάσιες ιδέες. Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν "βρει ευκαιρίες". Καλές διακοπές να έχουν. Κι ελπίζω, στην διάρκεια τους, να τους δοθεί η ευκαιρία να αναλογιστούν την φράση "η ελληνική κοινωνία στα χρόνια της οικονομικής ευμάρειας ζούσε πάνω από τις οικονομικές δυνατότητες της". Ξέρω επίσης ότι κάποιοι από αυτούς, ίσως από εσάς που διαβάζετε αυτές τις γραμμές, δεν έχουν / έχετε βρει καμιά ευκαιρία, και θα περάσετε τις υποτιθέμενες διακοπές σας κλεισμένοι σπίτι: απλά ντρέπεστε να παραδεχτείτε στον κύκλο σας, ότι, δεν θα πάτε καθόλου διακοπές. Σε εσάς εύχομαι να καταφέρετε να γιατρέψετε τις ψυχολογικές πληγές σας και να αναλογιστείτε για ποιόν λόγο σας συναναστρέφονται οι φίλοι σας: αν σας συναναστρέφονται για τις οικονομικές απολαβές σας, δεν είναι φίλοι σας. Αν πάλι δεν δίνουν δεκάρα πόσα λεφτά έχετε στο πορτοφόλι σας και θα αποζητούσαν την παρέα σας, δεν έχει καμία σημασία που & αν θα πάτε διακοπες φέτος. Ισως μείνετε μόνοι για 1-2 εβδομάδες, αλλά δεν πειράζει: και η μοναξιά χρειάζεται φορές - φορές.
Και κάτι τελευταίο, πιο προσωπικό. Μέχρι τις αρχές του 2009 οι μηνιαίες απολαβές μου ήταν -κατά μέσο όρο- στα 2500 ευρώ, πράγμα που συνέβαινε συστηματικά από τα τέλη του 2004. Σε αυτά τα έτη ξεπλήρωσα ένα παλαιό χρέος στην Mastercard της τάξης των 12.000 ευρώ, και ένα προσωπικό χρέος μου που αναγότραν στα πρώτα ενήλικα χρόνια μου σε μία ξαδέλφη μου της τάξης των 2000 ευρώ. Εζησα καλά, πήγα όμορφες διακοπές, δοκίμασα πολλά πράγματα που μου έλειψαν από τα 18 κι ύστερα όταν αποκόπηκα σχεδόν οικειοθελώς από την οικογένεια μου, και κατόπιν της ενηλικίωσης μου πλήρωσα την επιλογή μου -ασυνήθιστος καθώς ήμουν σε δουλειά και διαχείριση χρημάτων- μη έχοντας να φάω που και που για κανα χρόνο, και με διάφορες στερήσεις εντελώς άγνωστες στα παιδιά του σημερινού, αλλά και του τοτινού μου κοινωνικού κύκλου. Ένιωσα ενοχές και τις ξεπέρασα μόνος μου. Βρήκα φίλους, συνεργάτες και συνοδοιπόρους. Δούλεψα πολύ για να βγάλω λίγα χρήματα, δούλεψα περισσότερο για να κερδίσω την αναγνώριση που πραγματικά θεωρούσα ότι μου αξίζει σε μια χώρα που αναγνωρίζει εύκολα τον "αλεξιπτωτιστή", τον μεσατζή, τον χαμογελαστό τεμπέλη, και δεν τρέφει κανέναν σεβασμό για τον λιγότερο χαμογελαστό άνθρωπο που έβγαλε όλη την δουλειά. Όταν οι γνωστοί μου έπαιρναν διακοποδάνεια στα 26 τους για να πάνε διακοπές στο Μαρόκο, και στα πεντάστερα ξενοδοχεία της Κρήτης για να εντυπωσσιάσουν την κοπέλα τους, εγώ έμενα όλο το καλοκαίρι στην δουλειά, διαβάζοντας βιβλία και βλέποντας ταινίες, αφού όλες οι παρέες μου διακόπευαν, και πήγαινα διακοπές τον Σεπτέμβριο. Τότε, με θεωρούσαν "καλό παιδί" αλλά "κάπως παράξενο, αντικοινωνικό". Τώρα βγάζω μετα βίας 900 ευρώ τους καλούς μήνες. Χρειάστηκε να δανειστώ από φίλους 10,000 ευρώ περίπου τα τελευταία 3 χρόνια, όταν πραγματικά χρειάστηκα χρήματα, τα οποία ξεπληρώνω με εξαιρετικά αργούς ρυθμούς.
Φέτος -όπως και πέρυσι, και πρόπερσι- δεν θα πάω διακοπές. Θα εργαστώ το καλοκαίρι. Ευτυχώς, και οι δύο δουλειές μου, μου προσφέρουν ικανοποίηση και χαρά, εκτός από χρήματα. Τόσο στην Αθήνα όσο και στην νέα ιδιαίτερη πατρίδα μου, την Θεσσαλονίκη, ευτύχησα να έχω συνεργάτες που είναι περισσότερο φίλοι παρά εργοδότες, και φίλους που σε ό,τι κάνουν με υπολογίζουν "μέσα", συνοδοιπόρους που πραγματικά νιώθω πολύ πλούσιος που έχω στην ζωή μου. Εξάλλου, "διακοπές" είναι ότι δεν κάνουμε τον υπόλοιπο καιρό, και -η αλήθεια είναι- ότι "τον υπόλοιπο καιρό" δεν ετοιμάζω τα project του χειμώνα στην γκαλερί μας και στην αντικερί μας μένοντας σε ένα μικρό αλλά άνετο ξύλινο σπιτάκι πάνω σ΄ένα καταπράσινο οροπέδιο στα ορεινά της Χαλκιδικής, μαζί με συνεργάτες που είναι και φίλοι, χτιζοντας όλοι μαζί το μέλλον μας σε μια Ελλάδα που ίσως σε μερικούς μήνες να μην υπάρχει. Είναι -κατά κάποιο, κάπως "διεστραμμένο" τρόπο- ωραία πρόκληση και Είμαι χαρούμενος με τις επιλογές μου, κι εύχομαι το ίδιο και για εσάς. Ακόμα κι αν πραγματικά πεινάτε. Ότι δεν θα σας σκοτώσει θα σας κάνει δυνατούς, ό,τι επιτύχετε κάτω από δύσκολες συνθήκες θα σας κάνει χαρούμενους κι ίσως ευτυχισμένους.
Καλές διακοπές.
.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου