Ο κ. Βαρουφάκης,προεκλογικά και μετεκλογικά, αναφέρθηκε στο σχέδιό του να προτείνει μια «υπόθεση εργασίας» τόσο στον ελληνικό λαό όσο και στους πιστωτές μας. Η επιλογή της έκφρασης αυτής δεν είναι τυχαία: χαρακτηρίζει το επίπεδο λεπτομέρειας και προετοιμασίας που διαφάνηκε από την προεκλογική περίοδο. Οι κυβερνητικές επιλογές επίσης παραπέμπουν στην έκφραση αυτή, εφόσον δεν έχει ξανασχηματισθεί κυβέρνηση με τόση ένδεια εφαρμοσμένης γνώσης για το πώς μπορεί κανείς να διοικήσει μια χώρα και να ασκήσει οικονομική πολιτική.
Με δεδομένη βέβαια την απογοητευτική απόδοση του πολιτικού προσωπικού μέχρι σήμερα, οι αισιόδοξοι θα μπορούσαν να αντιτείνουν ότι «φρέσκα πρόσωπα», και «άφθαρτοι ιθύνοντες» μπορούν να δώσουν έναν «αέρα φρεσκάδας και ανανέωσης». Οντως - αρκεί βέβαια να έχουν πρόσβαση στην εκτίμηση του πώς μπορούμε να διαχειριστούμε τόσο πολύπλοκα ζητήματα, και να έχουν ήδη σχηματίσει συγκεκριμένες προτάσεις για το τι ακριβώς μπορούμε να κάνουμε. Πολλώ δε μάλλον μέσα στην κρισιμότερη περίοδο οικονομικής αβεβαιότητας, στην οποία η τύχη της χώρας μας δεν ορίζεται μόνον από τη δική μας βούληση.
Οι πρώτες ανακοινώσεις της κυβέρνησης εντείνουν την αίσθηση ότι αυτοσχεδιάζουμε, χωρίς να έχουμε εκτιμήσει το πού θα βρεθούν οι πόροι και η ρευστότητα για τις εξαγγελίες που ακούμε. Το να υπόσχεται η αντιπολίτευση παροχές είναι κατανοητό. Το να τις δίνει μια κυβέρνηση πριν να ελέγξει πώς θα τις χρηματοδοτήσει είναι προάγγελος ατυχήματος. Το ότι η Δημόσια Διοίκηση έχει αποψιλωθεί, και ότι δεν υπάρχει μόνιμο υψηλόβαθμο προσωπικό με εμπειρία και αποστολή να διοικεί το κράτος, καθιστά εξαιρετικά επικίνδυνη την τοποθέτηση στελεχών με ελάχιστη πείρα.
Ακόμη σημαντικότερο, δεν φαίνεται ακόμη να υπάρχει κανείς στο κυβερνητικό επιτελείο ο οποίος να έχει αντίληψη του πώς μπορούμε να διαχειριστούμε μια διαπραγμάτευση που δεν αφορά μόνον την Ελλάδα, αλλά και (κυρίως) τους εταίρους μας και τη διεθνή χρηματοπιστωτική κοινότητα. Η επιχειρηματολογία της κυβέρνησης συνοψίζεται στην παράθεση των προβλημάτων του ελληνικού λαού και της οικονομικής και ανθρωπιστικής ανάγκης για υποστήριξη. Δυστυχώς όμως, καμιά διαπραγμάτευση δεν προχωρά στη βάση του τι είναι «δίκαιο». Οπως ορθώς επισήμανε ο Martin Wolf στους Financial Times, το δίκαιο ή και το λογικό δεν θα είναι υποχρεωτικά και το εφικτό. Αυτό που μπορεί να μας βοηθήσει είναι η ενδελεχής μελέτη των περιορισμών, των επιδιώξεων, και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η «άλλη όχθη», η οποία αντιμετωπίζει τις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα ως κομμάτι της διαχείρισης της ευρωπαϊκής δυναμικής, ως προηγούμενο για διευθέτηση διακρατικού δανεισμού, και ως χειρισμό που θα κριθεί από τους Γερμανούς ή τους Φινλανδούς ψηφοφόρους.
Πέρα από τις ρητορείες, δύο ζητήματα θα πρέπει να μας απασχολήσουν. Πρώτον, το κράτος και οι τράπεζες χρειάζονται ρευστότητα. Ο,τι και να προσμένει ο ΣΥΡΙΖΑ από τη διαπραγμάτευση, δεν θα μπορέσει να αντεπεξέλθει στις βραχυπρόθεσμες ταμειακές ανάγκες του Δημοσίου εάν δεν μπορέσει να ανασχέσει την απώλεια εσόδων και να περιορίσει την παροχολαγνεία - τόσο στο σκέλος των εξόδων όσο και των φόρων. Οι τράπεζες επίσης βρίσκονται επί ξυρού ακμής. Τα περιθώρια του ELA είναι ασφυκτικά και η κυβέρνηση θα πρέπει να μπορέσει να καθησυχάσει την κοινή γνώμη και τη χρηματοπιστωτική κοινότητα άμεσα για να αποφύγουμε τραπεζικό ατύχημα.
Δεύτερον, εφόσον η βασική προεκλογική θέση τόσο του ΣΥΡΙΖΑ όσο και των ΑΝΕΛ έχει να κάνει με τη (βίαιη) αναδιαπραγμάτευση με τους εταίρους μας, θα πρέπει όχι μόνο να αντιληφθούμε το μέχρι πού μπορούμε να φτάσουμε, ή το τι είναι τεχνικά εφικτό, αλλά και να ετοιμάσουμε αυτό που στην τεχνική ορολογία είναι γνωστό ως ΒΑΤΝΑ - Best Alternative to Negotiated Agreement, δηλαδή το Σχέδιο Β΄. Διαπραγμάτευση δεν μπορεί να γίνει στη βάση υποθέσεων εργασίας που «ακούγονται λογικές». Ας είμαστε ρεαλιστές. Οι αγορές εκτός Ελλάδας δεν αντέδρασαν στη νίκη ΣΥΡΙΖΑ. Η πεποίθηση ότι το Grexit είναι διαχειρίσιμο αυξάνεται και παρά την ύπαρξη υποστηρικτών της ελληνικής πλευράς. Η πιθανότητα σύγκρουσης μεγαλώνει με την ημέρα και η στάση μας ως προς την Ουκρανία δεν βοηθά. Ως εκ τούτου, για να πείσουμε τους πιστωτές ότι μπορούμε να πάμε στα άκρα, αλλά και για να ετοιμάσουμε την εναλλακτική μας, πρέπει πυρετωδώς να ετοιμάζουμε το ΒΑΤΝΑ. Ας ελπίσουμε ότι ο κ. Τσίπρας, ο κ. Δραγασάκης και ο κ. Βαρουφάκης συνεργάζονται με τον κ. Στουρνάρα για να έχουν έτοιμο ένα εναλλακτικό σχέδιο, το οποίο θα μας καλύπτει, τόσο εάν η ΕΚΤ πάψει να στηρίζει τις ελληνικές τράπεζες, όσο και εάν το Δημόσιο πάψει να μπορεί να ανταποκρίνεται στις ταμειακές του υποχρεώσεις.
Το ερώτημα του εάν θα έχουμε χρήση χρεογράφων (ΙΟU) αντίστοιχα με αυτά της πολιτείας της Καλιφόρνιας, εάν και πώς θα θέσουμε περιορισμό στην κίνηση των κεφαλαίων, εάν θα έχουμε παράλληλη διαπραγμάτευση Δραχμής και Ευρώ, όπως και η ανάλυση του νομικού κυκεώνα της αλλαγής νομίσματος τόσο εσωτερικά, όσο και εξωτερικά, πρέπει να προετοιμάζονται, άσχετα από το εάν θα προσπαθήσουμε διακαώς να το αποφύγουμε. Είναι εθνική ανάγκη το Σχέδιο Β΄ να είναι όσο το δυνατόν πιο ανώδυνο. Το μεγαλύτερο ρίσκο που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι το Dirty Grexit, η μετάβαση στη Δραχμή και η στάση πληρωμών χωρίς προηγούμενη προετοιμασία.
Οι μέρες είναι κρίσιμες – κάτι που καλό θα ήταν να αντιληφθεί και η Ν.Δ. που θα πρέπει τάχιστα να αλλάξει τόνο και ύφος (κατά προτίμηση και αρχηγό). Τα ταμειακά διαθέσιμα του κράτους σύντομα δεν θα επαρκέσουν για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες του, και η πιθανότητα της ΕΚΤ να τραβήξει την πρίζα από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι ορατή. Εφόσον θέλουμε να δοκιμάσουμε την αντοχή των πιστωτών μας, τουλάχιστον ας μην πάμε από άγνοια. Παράλληλα, ας ετοιμαστούμε να αντιμετωπίσουμε ενδεχόμενο ατύχημα: Με τον κρατικό μηχανισμό να είναι σαθρός και ελλιπώς στελεχωμένος, η πιθανότητα ολικής κατάρρευσης της Πολιτείας μπορεί να αποφευχθεί μόνο με σοβαρή και διακριτική προετοιμασία.
* Ο κ. Μιχ. Γ. Ιακωβίδης κατέχει την Εδρα Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας Sir Donald Gordon στο London Business School.
Το πρωτότυπο άρθρο δημοσιεύτηκε στο φύλλο της 1ης Φεβρουαρίου της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ και βρίσκεται ΕΔΩ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου