 |
| Ο πρώτος τόμος της ανάτυπης έκδοσης σε τρίτομο της Ιστορίας των Αθηναίων του Καμπούρολγου, με τον εσκεμμένα λάνθασμένο τίτλο του 1959. |
Πριν δύο εβδομάδες, τις πρώτες ημέρες του εθνικού αυτοπεριορισμού μας, άδραξα από την βιβλιοθήκη μου τον ξεφτισμένο και γηραιό πρώτο τόμο της "Ιστορίας των Αθηνών" του Καμπούρογλου (μην σπεύσετε οι γνωρίζοντες το έργο να με κατηγορήσετε -γνωρίζω ότι ο τίτλος του πρωτοτύπου είναι "Ιστορία των Αθηναίων" και ότι το έργο του γνωστού ακαδημαϊκού αφορα αυτό ακριβώς ως επί το πλείστον, και όχι απλά τον τόπο κατά γεωγραφικό προσδιορισμό). Δυστυχώς, το τρίτομο είναι ανατύπωση των εκδόσεων Παπαδημητρίου του 1959, και όχι το πρωτότυπο έργο, το οποίο ο πατέρας του πατέρα μου απώλεσε κατά την μετακίνηση των βιβλιοθηκών του από την Άμφισσα στο σπίτι του στην Αθήνα, μετά την Κατοχή. Τον Δημήτριο (όπως πάντοτε αποκαλούσε τον συγγραφέα) ο παππούς μου τον είχε δει τελευταία φορά το λίγο πριν την αναχώρηση του από την Αθήνα για την Άμφισσα, όταν ανακοινώθηκε στον ακαδημαϊκό και φίλο του η πρόθεση της κυβέρνησης Μεταξά να φιλοτεχνηθεί και να στηθεί αδριάντας του σε πλατεία των Αθηνών. Ο Δημήτριος Καμπούρογλου πέθανε το 1941 και ο παππούς μου ποτέ δεν βρήκε το γνήσιο έργο με την προσωπική αφιέρωση που αναζητούσε μέχρι το νεκροκρέβατο του το 1981. Στις 14 μετακομίσεις μου, εντός και εκτός Ελλάδας, το τρίτομο διασώθηκε και ανήκει ακόμα στην βιβλιοθήκη μου.
 |
| O πατέρας του πατέρα μου Ευθύμιος Καπράλος εμφανίζεται δεύτερος από τα αριστερά προς τα δεξιά όπως βλέπουμε την φωτογραφία. Πηγή: www.amfissahistory.gr |
Η λατρεία του παππού μου για τον Καμπουρογλου τον έκανε να μου διαβάζει απο τα βιβλία αυτά. Φυσικά, ούτε το τρίτομο είναι βιβλίο για τετράχρονα, ούτε η ακραία αρχαείζουσα ιδιόλεκτος του είναι ιδιαίτερα αναγνώσιμη. Το περιεχόμενο όμως, εξηγημένο και βαλμένο στα μέτρα κατανόησης ενός μικρού παιδιου κατά την αντίληψη ενός υπερενενηντάχρονου παππού, δημιουργεί μία ενδιαφερουσα διαδικασία συμβολοποίσης -αποσυμβολοποίησης στο μυαλό ενός παιδιού. Άκουγα, ρωτούσα, μου εξηγούσε με δικά του λόγια, συνέχιζε, και η διαδικασία επαναλαβανόταν. Μέχρι την τελική κατάπτωση του και τον θάνατο του στα 6 μου, είχαμε τελειώσει το τρίτομο. Όταν, αργότερα,"ξεκοκκάλισα" τα βιβλία τη οικογενειακής βιβλιοθήκης διάβασα και πολλά από τα βιβλία των παππούδων μου μέχρι τα 15 μου, γραμμένα τα περισσότερα σε μη καθομιλουμένη γλώσσα της εποχής μας, ήμουν αρκετά εξοικειωμένος για να τα βγάλω πέρα με αυτή την ιδιαίτερη γλώσσα.
Στην διάρκεια της τωρινής αναγνωσης μου, ιδίως του πρώτου τόμου, ένας ονειρικός κόσμος ξεδιπλώθηκε στις αναμνήσεις μου, που λίγη σχέση έχει με το κείμενο. Ανακάλεσα σα να ήταν χθες πως αντιλαμβανόμουν τους επιστολογράφους, τους φιλελλήνες φιλολόγους, αρχειοδίφες και ιστορικούς που προσπάθησαν να διαφωτίσουν κατά περιόδους την ιστορία των Αθηναίων. Παράλληλα "ρούφηξα τα βιβλία" (όπως λέγαμε παιδιά) παρά το μη ευανάγνωστο της γλώσσας, μέσα σε 4 ημέρες. Κοιμήθηκα λίγο, διάβασα πολύ και συνέχισα με όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητες της μέρας μου παράλληλα.
 |
| Δημήτριος Καμπούρογλου (1852-1942) |
Η τρίτομη "Ιστορία των Αθηναίων" επί Τουρκοκρατίας εκδόθηκε τον προ-προηγούμενο αιώνα και έκανε γνωστόν τον Καμπούρογλου ως ιστοριοδίφη και αθηναιογράφο. Αρχικά το έργο εκδόθηκε το 1889, ως συνοδευτικό υλικό του πρώτου τόμου της "Ιστορίας των Μνημείων της Αθήνας" του ιδίου. Ο Δ. Καμπούρογλου δεν ήταν επαγγελματίας ιστορικός. Έβλεπε τον ευατό του ως Αθηναίο, με πολιτισμική καταγωγική γραμμή από τους αθηναίους πολίτες της αρχαιότητας. Ως τέτοιος, θεώρησε καθήκον του να αναζητήσει την τύχη των Αθηναίων και τους αδιόρατους και μη τεκμηριωμένους πολιτισμικούς δεσμούς τους με την αρχαίοτητα, όπως διέκρινε ότι τύρβασαν να κρατήσουν ακόμα και εν μέσω τουρκοκρατίας. Θέλησε να μιλήσει για θέματα απόβλητα από την ιστορία της Αθήνας, επειδή αυτά δεν είναι σύννομα με το δοξαστικό εθνικό και τοπικό αφήγημα, όπως το ιστορικό ζήτημα της ερημώσεως των Αθηνών κατά τα έτη 1601 - 1690 για τους Αλβανούς (και όχι αρβανίτες), και πολλά άλλα. Καταδεικνύει με το έργο του το άυλο της συνέχειας του πολιτισμού, όπως αυτός καταγρτάφεται σα μια ρέουσα ιστορία, διαρκούς και συνεχούς, μέσα από τους ανθρώπους που έγιναν φορείς της, δίνοντας το βάρος σε ό,τι πήραν, σε ό,τι μετέδωσαν και σε όποιο λιθαράκι πρόσθεσαν σε αυτήν την ιστορία, που διαρκεί κοντά στα 3000 χρόνια, θεωρώντας το "ρευστό" του πολιτισμού πιο σημαντικό από τους κίονες, το Αττικό τοπίο και φως των Ρομαντικών, για μια συνεχεια με συνέπεια που επιτρέπει σε καθέναν να γίνει φορέας της αν αποφασίσει να σταθεία άξιος συνεχιστής της. Για αυτό και ονομάζει το έργο του, Ιστορία των Αθηναίων και όχι Ιστορία των Αθηνών. Ο μάλλον θρασύς (επαν)εκδότης του 1959 περιλαμβάνει απολογητικό σημείωμα στον πρόλογο του πρώτου τόμου εξηγώντας ότι εν γνώσει του το έργο φέρει λάθος τίτλο στην ανατύπωση, καθώς "έτσι επικράτησε να αποκαλείται".
Στην εποχή μας, το πρωτότυπο που ο παππούς μου αναζητούσε στα χαμένα μέχρι τον θάνατο του, μπορεί να βρεθεί και να διαβαστεί online, στη, ψηφιακή βιβλιοθήκη νεοελληνικών σπουδών "ΑΝΕΜΗ" ΕΔΩ.
Ενδιαφέρον συνοπτικό βιογραφικό σημείωμα του Δημητρίου Καμπούρογλου θα βρείτε ΕΔΩ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου