Krystian Lupa: Η Δίκη του Κάφκα

Αν και άχαρος ο ρόλος να υμνείς μια παράσταση στην οποία κανείς δεν έχει άμεση πρόσβαση (ήταν η τελευταία απο μια μικρή σειρά παραστάσεων που χωρίς την προτροπή της φίλης Έλενας Τονικίδη δεν θα είχαμε πάει χθες στην "Στέγη" του Ιδρύματος Ωνάση να την παρακολουθήσουμε), θα προτείνω στους εικαστικότερους και πλέον θεατρόφιλους από τους φίλους μου, να παρακολουθούν στο εξής σε όλη την διάρκεια του φυσικού τους βίου τον Krystian Lupa και την καλλιτεχνική παραγωγή, καθώς, χθες το βράδυ, παρακακολούθησα ένα από τα  συγκλονιστικότερα έργα τέχνης που έχω δει στο θεατρο. Την "Δίκη" του Κάφκα, με την οποία ο Lupa αποδόμησε, συνδιαλέχθηκε, αντιδιέστειλε και απέδωσε με έναν ολοκληρωτικά δικό του τρόπο. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά βαθύ φιλοσοφικό έργο ανατομίας των σχέσεων φαντασιακού - πραγματικού, ασυνείδητου - αντίληψης, πολιτικού - προσωπικού, με προεκτάσεις που φτάνουν στις μεγαλύτερες εκτάσεις που μπορεί να γνωρίσει ο άνθρωπος, αυτές του ασυνείδητου. Είδα στην 5ωρη παράσταση, και σε χρόνο που κύλισε σαν νερό από διαρρηγμένο φράγμα, και άφησε ένα ανυπέρβλητο κενό πίσω του, τον Λακάν και τον Καστοριάδη να ξεπερνιούνται, όχι με (επι)κριτική προέγγιση, αλλά ως βασικά δομικά στοιχεία ενός τοίχου που χρειάστηκαν για να χτιστούν τα θεμέλια της αισθητικής αντίληψης ενός υπέροχου οικοδομήματος, και το ίδιο το έργο Κάφκα να αποδομείται και να ανασυντίθεται σε μια δομή πολύ ισχυρότερη και δυναμικότερη από το αρχικό.



Το έργο είναι φιλοσοφικό και ψυχαναλυτικό, σε υπέρτατο βαθμό, ώστε να παραμένει ελάχιστο μέρος του οικοδομήματος ως πολιτικό, και ίσως αυτό να μοιάζει υποδεέστερο μπροστά στο μεγαλείο του πρώτου. Ερμηνειες και επανερμηνείες αλλων ερμηνειών, με την εργαλειοθήκη της ψυχανάλυσης ως μέθοδο αντίληψης, επιχειρεί την επαναθέσμιση του κοινωνικού-φαντασιακού με πολλές αναφορές στην εποχή μας, κρατώντας ουσιαστικά ως σύστημα την προσέγγιση του έργου του Κάφκα, την οποία ανανέωνει εντυπωσιακά, προσφέροντας μας το απαραίτητο λεξιλόγιο εννοιών για την εκφραση τους, και την επαναδιαπραγματευση του τραυματικου-πραγματικου μέσα από την γλώσσα των συμβόλων. Αν όλα τα παραπάνω επιτυγχάνονταν κυρίως μέσω του Λόγου, θα μπορούσαμε ήδη να μιλήσουμε για ένα αριστούργημα, όμως η παράσταση υπερπήδησε με ευκολία αυτό το επίπεδο, τείνοντας προς  την δόμηση και όχι την περιγραφή της Αλήθειας (κατά την έννοια αυτού που δεν πρέπει να χαθεί στην λήθη, ή αυτού που είναι αδύνατον να ξεχαστεί άραγε;) καθαρά σε ένα καθολικά αισθητικό επίπεδο, συνδυάζοντας τα μέσα των εικαστικών και παραστατικών τεχνών με ιδανικό τρόπο.

„Proces" reż. Krystian Lupa. TRAILER from Nowy Teatr on Vimeo.