"Τραγική κατάληξη είχε η υπόθεση με τον συνταξιούχο καρδιοπαθή, τον οποίο εκβίαζε για φακελάκι, καρδιοχειρουργός του Ευαγγελισμού και αρνείτο επί 18 ημέρες να τον χειρουργήσει, αν δεν έπαιρνε τα χρήματα. Ο άτυχος συνταξιούχος χειρουργήθηκε τελικά πριν δύο ημέρες, αλλά λίγες ώρες αργότερα, έχασε τη μάχη μέσα στην εντατική.[...] Οι συγγενείς του 66χρονου επικοινώνησαν με το τμήμα Εσωτερικών υποθέσεων της Ελληνικής Αστυνομίας προκειμένου να τους ενημερώσουν ότι ο συνταξιούχος ναυτικός υποβλήθηκε σε επέμβαση ανοιχτής καρδιάς, όμως λίγες ώρες μετά κατέληξε στην μονάδα εντατικής θεραπείας του νοσοκομείου. Οι αστυνομικοί ζήτησαν να γίνει νεκροψία -νεκροτομή καθώς και ιστολογική και τοξικολογική εξέταση.[...] Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα ο ανιψιός του συνταξιούχου κατήγγειλε τον καρδιοχειρουργό του Ευαγγελισμού για φακελάκι, καθώς για 18 ημέρες καθυστερούσε την επέμβαση προκειμένου να πάρει τα χρήματα". (ΕΔΩ)
Ναι, συμφωνώ μαζί σας: δεν είναι έτσι όλοι. Αν και δεν το πολυπιστεύω, θα δεχόμουν να κατατείνω ακόμα και στην συνήθη αποστροφή σας στις πολλές εδώ και πολλά χρόνια συζητήσεις μας: "είναι πολύ λίγοι και δυσφημίζουν τους υπόλοιπους".
ΟΚ. Και αυτοί οι υπόλοιποι τι κάνουν γιατρέ μου; Τι κάνουν λάβρε υπερασπιστή της τιμιότητας και της άσπιλης ηθικής κάθε "συναδέλφου" σου; Θα σου πω εγώ τι κάνουν: σιωπούν, συγκαλύπτοντας όσους τα παίρνουν "για να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο". Γνωρίζω τα επιχειρήματα καλά. Βλέπεις, τα ακούω από παιδάκι. Από θείους, θείες, και τον ευρύτερο οικογενειακό κύκλο, καθώς, με εξαίρεση έναν χημικό, έναν κτηματία και μία εισοδηματία, όλοι οι συγγενείς του πατέρα μου μέχρι 5ου βαθμού συγγένειας ήταν γιατροί και φαρμακοποιοί. Οι υπόλοιποι "ανησυχούν για την κατάπτωση του επαγγέλματος" ή "αναρωτιούνται γιατί ο ιατρικός σύλλογος/τα νοσοκομειακά συμβούλια/τα αρμόδια όργανα αδρανούν". Και αν τους πεις ότι μέλη τους είναι οι ίδιοι, η επωδός είναι "τι να κάνω μόνος μου". Πάντοτε υπάρχει το ύπατο εξιλαστήριο θύμα: η συλλογική ευθύνη.
Συλλογική ευθύνη στην Ελλάδα, την χώρα που γέννησε το γνωστό κοινωνικό φαινόμενο του "νεοελληνικού ατομικισμού", σημαίνει "κανένας δεν έχει ευθύνη για τίποτα μόνος του, διότι αφενός μεν όλοι έχουν μερίδιο της ευθύνης, αφετέρου δε, ο ένας εκ των πολλών -εξαιτίας της ύπαρξης όλων των άλλων- απεκδύεται της ισχύος να κάνει κάτι μόνος του, αν αυτό πρώτα δεν το στηρίζει τουλάχιστον η πλειοψηφία του συνόλου που έχει την συλλογική ευθύνη". Με δυό λόγια, η επίκληση της συλλογικής ευθύνης, είναι ένας πολιτικός, κοινωνικός, και, εν τέλει, διαλεκτικός μηχανισμός που απεκδύει κάθε ευθύνης κάθε ατομικό φορέα της, έναντι μίας ακαθόριστης -σε επίπεδο απόδοσης της ευθύνης- δομής.
Το πρόβλημα δεν είναι στην διατύπωση, αλλά στην εννοιολόγηση. Δες: Στον μέσο Έλληνα, φαίνεται σωστό το γεγονός ότι "η Συλλογική Ευθύνη προκύπτει από το άθροισμα των ευθυνών που βαρύσουν άτομα στο πλαίσιο κοινων (συλλογικών) πρακτικών που εφαρμοζεί ένα καθορισμένο σύνολο", συνεπώς "το βάρος της ευθύνης που βαρύνει ένα σύνολο δεν μπορεί να το φέρει ένα μεμονωμένο άτομο", με δεύτερη γραμμή στο σκεπτικό του επιχειρήματος την διατύπωση "καθένας φέρει την ευθύνη που του αναλογεί", και τρίτη: "Κάθε άτομο ευθύνεται πρώτα και κύρια για τις πράξεις του", με συμπερασματική τέταρτη: "Συνεπώς το άτομο είναι πρώτα και κύρια υπεύθυνο για τις πράξεις του, μέρος της ευθύνης των οποίων το βαρύνει. Διαλεκτικά το επιχείρημα είναι σωστό. Το πρόβλημα βρίσκεται στους ορισμούς των όρων που το αποτελούν.
Εξηγώ: Πράγματι "το βάρος της ευθύνης που βαρύνει ένα σύνολο δεν μπορεί να το φέρει ένα μεμονωμένο άτομο". Όμως στην πραγματικότητα, και αντίθετα από το άκυρο συμπέρασμα της κατά τα λοιπά ορθολογικής διατύπωσης, το άτομο που μετέχει μιας οντότητας με παραδεδεγμένη συλλογική ευθύνη, χρεώνεται στο ακέραιο την ατομική του ευθύνη και μέρος της ευθύνης των υπόλοιπων συμμετεχόντων. Καθένας από τους υπόλοιπους μετέχοντες της οντότητας, χρεώνεται ποσοστιαία μέρος της ευθύνης του ενός (χωρίς αυτό το μέρος να αφαιρείται από αυτόν τον έναν) και στο ακέραιο τη δική του ευθύνη. Συνεπώς, σε ένα σύνολο που θεωρεί την ευθύνη συλλογική, κάθε μέρος του φέρει μεγαλύτερο βάρος ευθύνης από καθέναν που δεν μετέχει της συλλογικής ευθύνης, και όχι μικρότερο -όπως εικάζει το νεοελληνικό επιχείρημα- που ακολουθεί λανθασμένο μηχανισμό λογικής, αφού θεωρεί ότι η ευθύνη του ενός παύει να είναι να βαρύνει τον έναν, αλλά επιμερίζεται στους πολλούς, οι οποίοι στην συνέχεια αν αδρανήσουν, φέρουν ως νοητό και ότι ως φυσικό σχήμα το σύνολο του βάρους της, αλλά κανένας σε μεγαλύτερο βαθμό από τον άλλον, στο πλαίσιο της συλλογικότητας. Στο νεοελληνικό επιχείρημα καθείς που μετέχει της συλλογικής ευθύνης φέρει πολύ μικρό μερίδιο ευθύνης, που προέρχεται μόνο από την συλλογικότητα, και όχι από τις πράξεις του, αφού αυτές έχουν αθροιστεί με εκείνες του συνόλου των μελών της συλλογικότητας, για να μην επιμεριστούν καν πρακτικά στην συνέχεια σε κομμάτια ίσα με τον αριθμό των μελών της, αλλά για να παραμείνει ισχυρή η επίκληση του νεφελώματος της συλλογικής ευθύνης, που βλέπει, πως, αν δεν λογοδοτήσουν εξίσου όλοι, ο ένας δεν είναι δυνατόν να λογοδοτήσει για τις πράξεις του.
Αυτό το ψευδές θεωρητικό οικοδόμημα είναι ο πυρήνας όλων των προβλημάτων της ελληνικής κοινωνίας. Είμαστε μια κοινωνία που αρνούμαστε την έννοια της ατομικής ευθύνης. Ειρήσθω εν παρόδω, ότι μαζί της, χάνεται και η κοινωνική συνοχή (αφού αυτή απαιτεί το ίδιο 1+Χ μοντέλο, όπου 1= η ατομική ευθύνη μου, και Χ= το μέρος της κοινωνικής ευθυνης που μου αναλογεί για τις πράξεις άλλων που συνυπάρχουν με εμένα).
Βεβαίως, για να ισχύει η έννοια της κοινωνικής ευθύνης, εξίσου με το να ισχύει η έννοια της συλλογική ευθύνης, υπονοείται ότι το άτομο μετέχει των κοινών, δηλαδή, συναποφασίζει, αλλά και επηρεάζει την γνώμη των πολλών. Αν έχει αντίθετη άποψη την υπερασπίζεται, και αν θεωρεί ότι κάτι τέτοιο είναι σημαντικό, αγωνίζεται για να πείσει και άλλους για την άποψη του. Αυτό το μέρος της συλλογικής ευθύνης είναι που λείπει εντελώς στην νεοελληνική περίπτωση. Η ενεργή συμβολή του ατόμου που βλέπει ότι κάτι είναι λάθος, ότι κάτι άλλο πρέπει να γίνει, η συμβολή του ικανότερου / ηθικότερου / αγαθότερου /δυναμικότερου / εμπειρότερου στο κοινωνικό ή συλλογικό σύνολο. Η αποδοχή της υποχρέωσης συμβολής τα κοινά και όχι της απλής παθητικής συμμετοχής σε αυτά, είναι που έχει καταστήσει την επίκληση της "συλλογικής ευθύνης" επάρατη παθογένεια από υγιή δημοκρατική διαδικασία που ήταν, στην σύλληψη της ως ιδέα. Αυτό το σκεπτικό ωφελεί καθέναν που θεωρεί ότι πάντοτε φταίει κάποιος άλλος, ότι οι αλλαγές πρέπει να ξεκινήσουμε από αλλού, ότι η Ελλάδα χωρίζεται στο "εγώ και οι άλλοι", ότι "εγώ είμαι αθώος και αδικημένος για κάθε τι κακό που μου συμβαίνει ενώ "οι άλλοι" φταίνε", κλπ.
Ξέρω: τώρα τα πράγματα είναι δύσκολα. Είναι πολύ δύσκολο να αλλάξεις την παγιωμένη νοοτροπία ενός ολόκληρου λαού τα 30 τελευταία χρόνια. Τουλάχιστον, επεξεργαστείτε κοινές παραδοχές. Κάνετε -όπου σταθείτε και όπου βρεθείτε- τους συνομιλητές σας να αποδεχτούν τη ευθύνη τους, αποκλείστε τους κάθε διέξοδο διαφυγής και κάντε τους πραγματικά και ειλικρινά να αντιληφθούν τι μας συμβαίνει. Καταλαβαίνω ότι γίνεστε πολύ πιο αποδεκτοί στους κύκλους σας αν φωνάζετε κάθε λίγο και λιγάκι "που μας κατάντησαν οι πούστηδες!". Αυτή η στάση όμως δεν μας οδηγεί κάπου. Αντίθετα, αν εργαστούμε ώστε καθένας να συνειδητοποιήσει ότι όλοι μαζί πρέπει να κάνουμε κάτι παραγωγικό για όλα αυτά, θα μπορέσει -έστω και καθυστερημένα- να ξεκινήσει η ανάρρωση μας.
Κατάλαβες γιατρέ μου;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου