The Roman Empire at Bay: Ματιές στα θεμέλια του Κράτους στον Δυτικό Κόσμο

To "The Roman Empire at Bay, AD 180-395 (The Routledge History of the Ancient World" δεν είναι ένα εύκολο ανάγνωσμα, ούτε καν την δεύτερη φορά που θα το διαβάσεις, όπως έκανα εγώ μόλις. 780 πυκνογραμμένες σελίδες με μόνο 4 χάρτες, χωρισμένες σε πέντε κεφάλαια με άξονα την ιδρεύνηση διαφορετικών πτυχών της αυτοκρατορίας παρά με χρονολογική άγκυρα αποτελούν τον σκελετό του τιτάνιου ιστοριογραφικού εγχειρήματος.

Το βιβλίο όμως ανταμείβει όποιον εκτελέσει το "άλμα της πίστης" (leap of faith) και το διαβάσει. Είναι βαθιά ενημερωτικό, ακραία προσωπογραφικό και ενδιαφέρον, για οποιονδήποτε θέλει πραγματικά να καταλάβει την ουσιαστική πολιτισμική συμβολή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας αλλά και να γνωρίσει την εποχή και τους ανθρώπους της, τις ελπίδες τους, τις δοκιμασίες τους, την εμπειρία της ζωής τους, μέχρι τις πιο μικρές λεπτομέρειες. Σε έναν και μόνο τόμο, καλύπτεται η ουσία των κρίσιμων χρόνων 180-395 μ.Χ., η οποία είδε τη μετατροπή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από ένα ενιαίο κράτος με επίκεντρο τη Ρώμη σε μια νέα πολιτεία με δύο πρωτεύουσες και μια νέα θρησκεία την Χριστιανική.

Το βιβλίο ενσωματώνει την κοινωνική και πνευματική ιστορία στην αφήγηση, επιδιώκοντας να διερευνήσει τη σχέση μεταξύ ενδεχόμενων γεγονότων και βαθύτερης δομής. Καλύπτει επίσης μια εκπληκτικά τους εμφύλιους πολέμους μετά τον θάνατο του Commodus, και με ενδιαφέροντα τρόπο την μετατροπή του Κωνσταντίνου και την άφιξη των Γότθων στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Είναι ένα βιβλίο που εξηγεί στον αμύητο και τεκμηριώνει στον μυημένο την επινόηση των δομών του σύγχρονου κράτους, την θεμελίωση του δικανικού συστήματος στον Δυτικό κόσμο, την έννοια του τακτικού στρατού, την εμπλοκή της θρησκευτικής και κοσμικής εξουσίας όπως την βλέπουμε σήμερα, τέλος, την έννοια της μιας Πολιτείας πολύ διαφορετικής από την αρχαιοελληνική, μα ίσως πιο κοντινής στο σκληρό σύγχρονο πολιτικό γίγνεσθαι, ώστε σε κάνει να αναρωτιέσαι για την ουσιαστική προὀδο που έχει επιτύχει από το 395 μ.Χ. και εξής ο πολιτισμός μας.



Εάν διαβάζετε αγγλικά με ανεση, σας συνιστώ ανεπιφύλακτα να το διαβάσετε: είναι από τα ιστορικά βιβλία εκείνα των οποίων η χρησιμοτητα υπερβαίνει κατά πολύ το δεδηλωμένο αντικείμενο της και συμβάλλει ουσιαστικά στην κατανόηση των φαινομένων του πανανθρώπινου Πολιτισμού.

David S. Potter, The Roman Empire at Bay, AD 180-395, 

σειρά "The Routledge History of the Ancient World", 

Εκδόσεις Routledge, 2014, 

ISBN 9780415840552