Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση: ΒΑΚΧΕΣ του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη (VIDEO)

Η αρχαία τραγωδία ως ροκ παράσταση. Ο σκηνοθέτης Άρης Μπινιάρης βάζει στην πρίζα τις Βάκχες και το θεό Διόνυσο μπροστά από το μικρόφωνο, προσεγγίζοντας τη σύγκρουση μεταξύ του θεού Διονύσου και του βασιλιά Πενθέα σαν έναν οργισμένο ύμνο πάνω στο διχασμό της ανθρώπινης ψυχής, τη λογική και το ένστικτο. Η παράσταση ανέβηκε 21.03–1.04.2018 στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση.

Όταν η ροκ μουσική ηλεκτρίζει τον ποιητικό λόγο του Ευριπίδη, όταν η πανκ βάζει στην πρίζα το μύθο των «Βακχών», τότε ο μέγας θεός Διόνυσος τραγουδάει. Ο Άρης Μπινιάρης εμφανίζεται για πρώτη φορά στη σκηνή της Στέγης, προσεγγίζοντας τη σύγκρουση μεταξύ του βασιλιά Πενθέα και του θεού Διονύσου σαν έναν οργισμένο ύμνο πάνω στο διχασμό της ανθρώπινης ψυχής, τη λογική και το ένστικτο.  Λάτρης της συγκεκριμένης φόρμας, όπου το θέατρο συνομιλεί με τη μουσική, και αφοσιωμένος μελετητής του αρχαίου δράματος, ο σκηνοθέτης τολμά να συνδέσει την ανατρεπτική δυναμική της ροκ με τη ρηξιγενή τραγωδία των «Βακχών», σε μια παράσταση που στοχεύει να ερεθίσει παράφορα όλες τις αισθήσεις.  Πάνω σε ένα άνυδρο, σεισμικό τοπίο, ένα σχήμα εκλεκτών ερμηνευτών –και με τη συνοδεία δύο μουσικών– καλούνται σε ένα μουσικοθεατρικό στοχασμό για τη σχέση μεταξύ ελευθερίας και δογματισμού, γονιμότητας και απομόνωσης.  Με σημείο εκκίνησης την ψυχεδελική ανάγνωση στο «Θείο Τραγί» του Γιάννη Σκαρίμπα και με αποκορύφωμα την παρθενική του εμφάνιση στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου πάνω στους «Πέρσες» του Αισχύλου, τα τελευταία χρόνια ο Άρης Μπινιάρης κινείται συνειδητά σε δραματουργικές περιοχές του θεάτρου που δοκιμάζουν να αναδείξουν ζητήματα προσωπικής ελευθερίας, κοινωνικού δογματισμού και ιστορικής μνήμης.  Δράττοντας μια χρονική συγκυρία όπου η ελληνική κοινωνία μοιάζει ανήμπορη να επιχειρήσει το βήμα προς τη νέα εποχή, ο Μπινιάρης καταφεύγει σε ένα έργο που εισηγείται ακριβώς αυτό: «Ο Πενθέας διαλύεται εξαιτίας της ορκισμένης εμμονής στις αντιστάσεις του. Από την άλλη, η διονυσιακή δυναμική, η ζωογόνος και ζωοφόρος ορμή της φύσης των πραγμάτων θα διεκδικεί πάντα το χώρο της. Το πώς εμείς, σαν κοινωνία, θα επιλέξουμε να συσχετιστούμε ή όχι με αυτήν θα κρίνει την τελική συνοχή ή τον αναπόφευκτο σπαραγμό μας».



Στις «Βάκχες», ο Ευριπίδης εξιστορεί την κάθοδο του Διονύσου στη Θήβα, προκειμένου να επιβάλει τη λατρεία του. Ο βασιλιάς Πενθέας αρνείται να αποδεχτεί τον νέο θεό και υπομένει την εκδίκησή του. Υπό την επήρεια της ένθεης μανίας, βρίσκει φρικτό θάνατο στις κορυφές του Κιθαιρώνα, με τη μητέρα του, Αγαύη, να έχει συντελέσει –ενόσω ήταν σε παραφορά– το φοβερό έγκλημα. Ο Διόνυσος εδραιώνει τη θρησκεία του, ανακοινώνοντας τη φριχτή τύχη της βασιλικής οικογένειας.  Σύμφωνα με τον Γιώργο Χειμωνά –στη μετάφραση του οποίου στηρίζεται το ανέβασμα των «Βακχών»–, η τραγωδία του Ευριπίδη «τελειώνει παράξενα». Απέναντι στο θρήνο των ανθρώπων για την τρομερή εκδικητικότητα του Διονύσου, ο θεός στέκεται σιωπηλός, εμφανίζεται ως «αμήχανος θεός». Γράφει ο Χειμωνάς: «Ο Ευριπίδης, που επινόησε τον από μηχανής θεό, φτάνει εδώ στο άλλο άκρο: Δημιουργεί τον αμήχανο θεό. Ο Διόνυσος μοναχός στο βάθος της σκηνής, αβέβαιος, σχεδόν τρομαγμένος. Η τελευταία του φράση είναι ένας ψίθυρος, μια άναρθρη απολογία: “Δεν φταίω εγώ για όλα αυτά. Άλλος τα αποφάσισε – και μάλιστα από πολύ παλιά.” Υποτίθεται ο Δίας. Και η οδύνη, που δοκιμάζει ο θεατής των «Βακχών» για τα βάσανα των ανθρώπων, μεταβάλλεται ξαφνικά σε οίκτο για τον αξιολύπητο, δειλό θεό που τα προκαλεί.»  Ο Άρης Μπινιάρης σκηνοθέτησε για πρώτη φορά τις «Βάκχες» το χειμώνα του 2010, στη σκηνή του Bios. Αντλώντας υλικό από το χώρο της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής, εστίασε στη χρήση φυσικών οργάνων και των φωνών των ηθοποιών, προσδίδοντας ένα χαρακτήρα θρησκευτικότητας στην παράσταση.  Σημεία αναφοράς στη μέχρι τώρα σκηνοθετική διαδρομή του δημιουργού αποτελούν οι παραστάσεις «Το θείο τραγί» (Bios, 2011) και «Το '21» (Φεστιβάλ Αθηνών, 2014), μέσω των οποίων εισήγαγε μια συναυλιακή θεατρική αφήγηση, όπου ο ήχος, ο ρυθμός, η μουσικότητα του λόγου και η τέχνη του ηθοποιού γίνονται το όχημα του θεατή-ακροατή για την κατανόηση και τη δυναμική πρόσληψη των νοημάτων του έργου.

ΔΙΑΣΚΕΥΗ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ: ΑΡΗΣ ΜΠΙΝΙΑΡΗΣ, ΘΕΟΔΩΡΑ ΚΑΠΡΑΛΟΥ
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΑΡΗΣ ΜΠΙΝΙΑΡΗΣ
ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ: ΘΕΟΔΩΡΑ ΚΑΠΡΑΛΟΥ
ΣΚΗΝΙΚΑ & ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ: ΠΑΡΙΣ ΜΕΞΗΣ
ΦΩΤΙΣΜΟΙ: ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ
ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΠΡΩΤΟΤΥΠΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ: ΒΙΚΤΩΡΑΣ ΚΟΥΛΟΥΜΠΗΣ (ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΜΠΑΣO), ΠΑΝΟΣ ΣΑΡΔΕΛΗΣ (ΤΥΜΠΑΝΑ)
ΚΙΝΗΣΗ: ΑΜΑΛΙΑ ΜΠΕΝΕΤ
SOUND DESIGN/ΗΧΟΛΗΠΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ: ΧΑΡΗΣ ΚΡΕΜΜΥΔΑΣ
ΒΟΗΘΟΣ ΕΝΔΥΜΑΤΟΛΟΓΟΥ: ΔΑΦΝΗ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ
ΒΟΗΘΟΣ ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΟΥ-INTERN: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΦΑΡΙΔΟΥ
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΟΣΤΟΥΜΙΩΝ: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΜΑΚΑΡΟΥΝΗ
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΚΗΝΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΛΟΓΓΟΣ, ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΜΑΚΙΓΙΑΖ: ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΛΙΔΟΥ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΥΠΕΡΤΙΤΛΩΝ: ΜΕΜΗ ΚΑΤΣΩΝΗ
ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΟΣ ΥΠΕΡΤΙΤΛΙΣΜΟΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: ΜΑΡΙΑ ΔΟΥΡΟΥ
ΠΑΡΑΓΩΓΗ: ΣΤΕΓΗ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΩΝΑΣΗ
ΕΡΜΗΝΕΥΟΥΝ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΑΛΛΟΣ, ΑΝΝΑ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΟΥ, ΚΑΡΥΟΦΥΛΛΙΑ ΚΑΡΑΜΠΕΤΗ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΟΥΛΗΣ, ΑΜΑΛΙΑ ΜΠΕΝΕΤ, ΑΡΗΣ ΜΠΙΝΙΑΡΗΣ, ΟΝΗΣΙΦΟΡΟΣ ΟΝΗΣΙΦΟΡΟΥ, ΕΥΗ ΣΑΟΥΛΙΔΟΥ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΕΒΔΑΛΗΣ, ΧΑΡΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ